In het algemeen geldt dat verduurzaming van het gebouw begint met energiebesparing. Door het gebouw heel goed te isoleren vermindert de warmtebehoefte voor ruimteverwarming.
De energie die je bespaart door het nemen van isolatiemaatregelen hoef je niet langer af te nemen en ook niet op te wekken. Hoe lager de resterende warmtebehoefte hoe meer keuzemogelijkheden de VvE zal hebben voor alternatieve systemen en bronnen voor verwarming en eventueel ook koeling van de appartementen in het gebouw.
Bij een lagere resterende warmtebehoefte kan als eerste stap de bestaande installatie voor verwarming met een kleiner vermogen gedimensioneerd worden. Dat kan interessant zijn bij vervanging van de (collectieve) gasketels.
We kunnen ook met een lagere temperatuur gaan stoken. Daar worden moderne (condenserende) gasketels al een stuk efficiënter van. Zolang het VvE-gebouw aangewezen is op aardgas kan dit een goede manier zijn om toch minder aardgas te gaan gebruiken. Bij grotere VvE-gebouwen is het traject dat de warmte vanaf de ketel af moet leggen vaak lang en loopt via meerdere appartementen. Als de VvE zonder het gebouw eerst te isoleren overstapt op een lagere aanvoertemperatuur voor de appartementen, dan komen de laatste appartementen in lijn al snel warmte tekort. Vaak is dit in de huidige situatie al het geval. Dit kan verbeterd worden door het systeem waterzijdig te laten inregelen, met thermostaatknoppen te gaan werken en/of door de verwarmingsleidingen en de appendages goed te isoleren. Dit zijn investeringen die vooral zinvol zijn wanneer het systeem blijft bestaan. Door het gebouw zelf te isoleren verbetert de situatie ook al aanzienlijk.
Tegelijkertijd stuurt de overheid langzaam maar zeker aan op een aardgasvrije energievoorziening. In de toekomst is de kans groot dat we onze woningen gaan verwarmen met een lagere temperatuur. Nu verwarmen we onze huizen met een brontemperatuur van 60-90 graden omdat we relatief kleine warmte-afgifteoppervlakken hebben geplaatst: radiatoren. Maar dat huis hoeft niet warmer te zijn dan 20-22 graden. Als we onze warmte-afgifteoppervlakken vergroten dan kunnen we met 40 tot 30 en tot zelfs zo laag als 24 graden water onze huizen warm krijgen. Dat is een stuk efficiënter: met evenveel energie-inhoud kan meer oppervlakte verwarmd worden.
In die fossielvrije toekomst zijn onze belangrijkste primaire energiebronnen de zon, wind, biomassa, waterstof en kernenergie. Veel huizenbezitters hopen op waterstof als alternatief voor gas, omdat het in het gebouw aanwezige leidingsysteem dan niet hoeft te worden vervangen. Waterstof is echter een secundaire energiebron die verkregen wordt door omzetting (via elektrolyse) uit elektriciteit. Doordat dit proces relatief inefficiënt is zal waterstof zeker de komende 10 jaar nog geen rol spelen als bron voor verwarming van woningen. Alle waterstof die we kunnen produceren zal ingezet worden waar echt geen
ander alternatief is: onze industrieën.
De VvE zal voor verwarming van de appartementen in de meeste gevallen aangewezen zijn op twee alternatieve bronnen:
1. De aansluiting op stadsverwarming, al dan niet uitgebreid met restwarmtenetten
Hiervoor is de VvE vooralsnog afhankelijk van de aanwezigheid van een dergelijk warmtenet. In Maastricht zijn al een aantal warmtenetten aanwezig. VvE’s die niet zijn aangesloten op zo’n net kunnen in gesprek gaan met de buren en vervolgens met de gemeente om de mogelijkheden van een dergelijke alternatieve energievoorziening te onderzoeken. Hoe meer VvE’s in een buurt zich verenigen in een het voornemen om te onderzoeken of een gezamenlijke overstap op verwarming via een warmtenet een alternatief is, hoe groter de kans dat er voldoende schaalgrootte ontstaat om een lokaal (rest-) warmtenet te kunnen ontwerpen en daar een sluitende business case op te maken.
2. Elektriciteit
Verwarming met als bron elektriciteit vraagt wederom een efficiëntieslag. Wanneer het gebouw goed geïsoleerd is en er een voldoende groot warmte-afgiftesysteem aanwezig is (grote of veel radiatoren, speciale lage temperatuur radiatoren of convectoren, of vloerverwarming, of muur- of plafondverwarming) dan kan de VvE overstappen op lage temperatuurverwarming (35-55 graden).
In dat geval komt de warmtepomp in beeld. We kunnen dan efficiënt stoken met elektriciteit als bron. De efficiëntie van een warmtepomp bestaat eruit dat deze in staat is om met 1kWh elektriciteit 2 tot 5 KWh warmte te produceren. De warmtepomp haalt warmte uit een bron en waardeert deze op naar de juiste
temperatuur. De warmtepomp wordt efficiënter wanneer de brontemperatuur hoger is.
Met een warmtepompsysteem komen verschillende warmtebronnen in aanmerking als basis voor opwaardering met een warmtepomp. Afhankelijk van de plek van uw gebouw kan dat zijn: teruggewonnen warmte uit ventilatielucht, tapwater en riool, zonnecollectoren op het dak, de bodem in combinatie met warmte-koude opslag (WKO), de lucht of oppervlaktewater.
Voordeel van een warmtepompsysteem in combinatie met een bodembron is dat er de mogelijkheid ontstaat om de woningen in de zomer te gaan koelen. De weggekoelde warmte kan opgeslagen worden in de bodem voor verwarming in de winter.
Een mogelijk nadeel is dat dit systeem vooronderzoek vraagt (is er een geschikte bodembron) en de haalbaarheid mede afhankelijk kan zijn van de schaalgrootte omdat het uiteindelijk ook om een forse investering gaat en ook het beheer moet in goede handen zijn. Ook hier loont het om in gesprek te gaan met de buur-VvE’s zodat de kosten en de moeite van het vooronderzoek gedeeld kunnen worden.
Wanneer de VvE overweegt om over te stappen op een warmtepompsysteem dan is een adviseur nodig om samen met de VvE een systeem op maat te ontwerpen.
Meer informatie
Meer informatie en nuttige doorverwijzingen kunt u vinden op de website van Milieu Centraal:
https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/aardgasvrij-wonen/warmtenet-zonder-aardgas/
https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/duurzaam-verwarmen-en-koelen/volledige-warmtepomp/
<< Terug naar 5: Energiezuinige ventilatie
>> Verder naar 7: Tapwater verwarming optimaliseren